Registers
Je kent het vast, je stem zakt plotseling in je keel; je hoort ineens een onbedoelde jodel uit je mond komen, of … je moet hogere tonen zingen, dat lukt niet, spanning in de keel, een gevoel alsof je tegen een plafond zit te zingen, en dan een mislukte toon, een toon die iets meer op gillen lijkt dan op zingen, of nog erger, de stem stopt er helemaal mee. Wat is daar aan de hand…? nou, waarschijnlijk heeft je stem (hebben je stembandspieren) niet genoeg oefening en daar is wat aan te doen!:-)
Registers:
We hebben in onze stem grofweg te maken met 2 registers: borstregister en kopregister. Deze namen zijn afgeleid van het gebied waarin je de resonerende trillingen van de stem in het lichaam voelt, en is in die zin niet zo precies.
Het borstregister, beter bekend als borststem, is het laagste register. Bij het zingen met de borststem voel je de vibraties/trillingen overwegend in je borst. Dit is ook het register dat we tijdens het spreken het meest gebruiken. Wanneer je in je kopstem zingt voel je de vibraties/trillingen veel meer in je hoofd, en dat register noemen we dan ook kopregister.
CVT heeft een geheel nieuwe terminologie bedacht, en dit, omdat er zo ontzettend veel verwarring is rond en in de hele zangterminologie en met name rondom het woord registers. Om alle klanken die de menselijke stem kan maken te beschrijven (en te onderzoeken) gebruiken zij 4 modes: Overdrive en Edge (spreek-, belt -, borstregister) met een metalig, luid en scherp karakter, Curbing (MixVoice) met een half-metalig, klagend en zeurend karakter, en als laatste de mode neutral, de mode waarin geen metaal zit.
Passaggio:
Een overgang tussen 2 registers/modes staat in de klassieke zang bekend als een passaggio. Deze term komt uit de belcanto en is nog steeds één van de meest voorkomende termen en staat bekend als de stembreuk, of de bekende jodel van Julie Andrews of van Tarzan 🙂
Het gebied dus waar de stem van register/mode moet veranderen voelt en/of klinkt alsof er plotseling een gat valt, of dat de klank “breekt” naar een nieuw soort toonproductie. Deze zogenoemde registerovergangen kunnen vrijwillig of onvrijwillig plaatsvinden, en bij jodelen willen we dat het gebeurt.
En dan nu naar de MixVoice, waar ik zoveel vragen over krijg. Oorspronkelijk is de voix-mixte een franse zangterm die werd gebruikt door klassieke zangpedagogen uit de 19e eeuw en deze term is inmiddels geëvolueerd naar de MixVoice en is populair geworden in de hedendaagse methodologieën. De MixVoice klank/setting noemen we in CVT Curbing en dat betekent dat de klank een halfmetalig karakter krijgt, en dat over de hele bandbreedte van de stem.
MixVoice in beelden:
- Bij de MixVoice kun je bijvoorbeeld denken aan een dimmer t.o.v. een normale lichtschakelaar. Ben je alleen bekend met je borststem en je kopstem, dan is er sprake van een ‘aan / uit’ schakelaar. Aan is luid en stevig, en uit is dun en iel. Er zijn geen andere standen en mogelijkheden: aan of uit dus. Door het oefenen van de MixVoice beschik je ineens over een dimmer qua stemgebruik en heb je ontelbare keuzes. Zowel qua volume als qua klankkleur en emotionele zeggingskracht. De dimmer kun je opdraaien (meer body/massa), of terugdraaien (minder body/massa). Meer borststem in je MixVoice, betekent dan een luidere klank, maar zonder dat je aan het forceren bent en veel keelspanning voelt. Meer kopstem in je MixVoice betekent een lichtere klank, zonder dat het falset en/of met veel lucht hoeft te klinken. Hierdoor worden de beschikbare klankkleuren en klankmogelijkheden een stuk groter
Een aantal tips en tricks die jou kunnen helpen om je MixVoice te trainen vind je hier beneden. Voor alle oefeningen geldt dat je ze bewust toepast. De nieuwe coördinatie komt na verloop van tijd in het spiergeheugen waardoor het uiteindelijk vanzelf gaat en daar doen we het allemaal voor:-)
- Twang (of de vernauwing van het spraakkanaal) krijg je door je geluid scherper te maken, en door een melodie te oefenen op een open klinker bijvoorbeeld de è. Hierdoor kun je leren aanvoelen hoe deze vernauwing aanvoelt en/of klinkt. Kun je met deze vernauwing (twang-gevoel) nu wel naadloos overgaan naar een hogere noot zonder dat je naar je kopstem of falset ging? Dan ben je goed op weg. Maar let op: het geluid zal door deze vernauwing automatisch luider worden – dit is een gevolg en geen streven. Laat de oefening zijn werking voor je doen. Ook moet het altijd gemakkelijk aanvoelen.
- Neusresonantie (je gebruikt zodoende de hele klankkast, maar niet te verwarren met een nasale klank!)
- SOVT-oefeningen om de juiste balans (de balans tussen airflow / ademstroom en air pressure / ademdruk) te vinden qua “werken” en “flow”.
- Een mondstand die je bewust smaller kunt houden. De smalle mondstand helpt om controle over de stem te krijgen/houden. Een te grote open mondstand kan het gevoel van controleverlies oproepen, een te kleine mondstand kan de klank enorm binnensmonds doen klinken.
- NB. Niet elk onderdeel zal voor jou van toepassing zijn. Sommige mensen klinken te ‘nasaal’, terwijl anderen te weinig nasaliteit toepassen en zo hun stemgebruik mogelijk forceren.
De registers trainen vergt geduld, drive en focus
Net zoals met elke motorische vaardigheid die je aanleert heeft het tijd, drive en focus nodig om beter te worden. Snelle oplossingen bestaan dan ook niet.
Tot slot
Ik zie in mijn zangstudio dagelijks mensen veranderen door de impact van stemtraining in zijn algemeenheid, en het ontwikkelen van hun registers/modes. Je kunt vaak veel meer dan je zelf denkt. Zingen is vooral leuk, ontspannend en je groeit erdoor als persoon. Je zult zien en merken dat je tot veel meer in staat bent dan je voor ogen had en datje na de eerste paar lessen een veel duidelijker inzicht hebt gekregen in de mogelijkheden van je stem.
En weet… iedereen kan (leren) zingen, en elke gezonde spreekstem kan elk genre (leren) zingen. Ik werk met zangers van alle nivo’s. Iedereen is van harte welkom, zowel in mijn zangstudio in Nijmegen, bij mij thuis in Dld als online via Zoom.